In appartementen en tussenwoningen die redelijk tot goed geïsoleerd zijn, kan met infrarood warmtepanelen veel bespaard worden op de energierekening, zo blijkt uit onderzoek van Thuisbaas. Dat is mooi meegenomen omdat infraroodpanelen weinig plaats innemen en minder duur zijn dan andere vormen van aardgasvrije verwarming.

Tekst: Joop van Vlerken“
In 2013 zijn we al gestart met infrarood warmtepanelen. De premisse was dat het een minder efficiënte manier van verwarmen zou zijn, maar we wilden er toch mee experimenteren. Eerst hebben we het als bijverwarming getest en vervolgens hebben we het bij één van mijn collega’s toegepast als hoofdverwarming. Dat ging goed en daarom zijn we er verder mee gegaan.”
Volgens Wigger Verschoor van Thuisbaas kwamen de voordelen van infrarood warmtepanelen binnen zijn organisatie geleidelijk aan het licht.
“Bron en verwarming zijn één. Je hoeft dus geen leidingen te trekken. Dat betekent dat installatie makkelijk is. En het is een stuk goedkoper dan bijvoorbeeld een warmtepomp.”


Energieneutrale woningen
Thuisbaas heeft als doel om huizen energieneutraal te maken en is om die reden vanuit stichting Urgenda opgericht, vertelt Verschoor. “Wij streven naar energieneutrale woningen, niet naar winst. We werken voornamelijk voor particuliere woningeigenaren die van het gas af willen, maar er zijn inmiddels ook woningcorporaties bijgekomen, waaronder Parteon en De Alliantie.”
De methode voor het energieneutraal maken van woningen is bij Thuisbaas anders dan bij andere partijen, legt Verschoor uit. “We zijn niet van de passieve school. Natuurlijk vinden we dat een woning goed geïsoleerd moet worden, maar we willen geen theemuts om de woning bouwen. Dat leidt tot onbetaalbare voorstellen en het is niet nodig.”
Na een aantal jaren testen met infrarood warmtepanelen is er reden tot tevredenheid, vertelt Verschoor. “Het kan niet overal, bij een oude boerderij met enkelsteens muren moet je het niet toepassen. Maar in goed geïsoleerde woningen zien wij dat het hout snijdt.”


Energieverbruik monitoren
Om de vermoedens en ervaringen te volgen, heeft Thuisbaas veertien appartementen en geïsoleerde tussenwoningen met alleen infraroodpanelen voor verwarming een heel stookseizoen gemonitord. Het ging om woningen die van een cv-ketel overgingen op infrarood warmtepanelen. Van de veertien woningen is het energieverbruik voor en na het plaatsen van de infraroodpanelen opgevraagd en gemeten. Het verbruik van de panelen kon apart worden afgelezen en werd gecorrigeerd voor weersinvloeden.


Energieverbruik gedaald met 55%Het resultaat van dit ‘Empirisch onderzoek naar efficiëntie infraroodverwarming’ was verrassend, ook voor het bedrijf zelf. De organisatie ging ervan uit dat de overgang van gas naar stroom zonder zonnepanelen zou betekenen dat de totale energierekening ongeveer hetzelfde zou blijven. Het energieverbruik voor verwarming was gemiddeld over de woningen in de monitoringsperiode zelfs gedaald met 55%.
Verschoor: “Het is geen wetenschappelijk onderzoek en zo presenteren we het ook niet. Maar het laat wel zien dat in deze context infraroodverwarming heel efficiënt kan werken. Dat neemt niet weg dat er zeker meer onderzoek gedaan moet worden.”
In bovenstaande gegevenstabel staan de monitoringsgegevens van 14 woningen waar de gasverwarming is vervangen door verwarming met IR-panelen.
De gasrekening in m3 aardgas is het gecorrigeerde gasverbruik, dat wil zeggen het gasverbruik exclusief koken en warm tapwater voor keuken en douche. Vervolgens is gecorrigeerd met de graaddagen over de meetperiode zodat het gasverbruik voor verwarming per gemiddeld jaar kon worden gerekend. 
Het elektraverbruik is afgelezen uit het monitoringsysteem van BeNext, dat van alle IR-panelen het verbruik bijhoudt. Ook hier is voor de berekening weer gecorrigeerd met het aantal graaddagen zodat uiteindelijk het energieverbruik voor verwarming, voor en na het plaatsen van de IR-panelen zo objectief mogelijk is. Bron: ‘Empirisch onderzoek naar efficiëntie infraroodverwarming’ van ThuisBaas, oktober 2019.
bewerken.

Begin deze week publiceerde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) een nieuwsbericht met als titel ‘Verduurzamen eigen woning financieel onaantrekkelijk’. “Een slechte titel boven een té theoretisch onderzoek”, oordelen experts Bert van Renselaar en Bram Adema van CFP Green Buildings. Volgens hen ziet de sector in de praktijk juist meer kansen dan obstakels.

Het PBL-onderzoek beschouwt woonlastenneutraal verduurzamen als een op zichzelf staande opgave. Die gedachte sluit niet aan op de werkelijkheid. Het rapport slaat de plank mis op drie belangrijke punten:

1. Verduurzaming moet uitgevoerd worden op natuurlijke of logische momenten, in combinatie met renovatie of groot onderhoud. Hierdoor zijn de investeringen een fractie van de genoemde kosten in het PBL-onderzoek;
2. De meest waarschijnlijke technische oplossingen moeten het uitgangspunt zijn, in plaats van de meest dure opties. Hierdoor kan met veel lagere investering verduurzaamd worden;
3. Ieder huis apart energieneutraal maken, is een utopie. Duurzame energieopwekking is een veel efficiëntere manier van CO2-reductie en gaat daarbij gepaard met minder grondstoffenverlies.

Verduurzaming in combinatie met renovatie
De belangrijkste reden om je woning te isoleren is meestal om koude voeten te voorkomen. Een lagere energierekening is dan mooi meegenomen, maar niet per se het doel. Door bijvoorbeeld je dak pas te isoleren bij het plaatsten van een dakkapel of je vloerverwarming te installeren bij het vervangen van de keuken wordt een groot deel van de kosten voor hak- en breekwerk vermeden.
Echte woonlastenneutraliteit moet rekening houden met de kosten die je toch al maakt voor het renoveren, aanpassen of verbeteren van je woning. Verduurzaming koppelen aan aanpassingen waarbij de terugverdientijd minder of niet relevant is, is hierin de sleutel.

De meest simpele oplossingen voor duurzaamheid
Het PBL-onderzoek stelt dat alle woningen individueel verwarmd moeten worden met een warmtepomp. Daardoor moet ook het totale afgiftesysteem per woning vervangen worden. “Dat gaat natuurlijk nooit gebeuren”, oordeelt Adema. “In de praktijk worden veel woningen op andere wijze verduurzaamd, bijvoorbeeld met behulp van een Nano-infrarood warmtepanelen. Dan houden we nog niet eens rekening met de technologische ontwikkelingen die ons binnen nu en een paar jaar nog meer alternatieven gaan bieden.”
Ook nu al zijn er financieel interessantere opties dan het meest duurzame scenario dat door het PBL over alle woningen is gelegd. Investeringen van ca. € 10.000,- per 10 jaar, tegelijk met de aanschaf van bijvoorbeeld keukens, nieuwe ketels en dakkapellen, geven lagere kosten, minder verspilling van grondstoffen en minder troep.

Ieder huis apart energieneutraal maken, is een utopie
Energieneutraliteit is geen individuele opgave. “Het centraal opwekken van duurzame energie is fors goedkoper dan het persen van de laatste kilowattuur uit iedere individuele woning”, geeft Van Renselaar aan. “We moeten zorgen voor een systeem waarin we genoeg centraal opgewekte duurzame energie hebben om verduurzaming niet bij individuele woningeigenaren neer te leggen. Hanteer deze holistische benadering, dan gaan de door het PBL gehanteerde kosten voor huiseigenaren al snel door de helft.”

Nieuw onderzoek
Niet blindstaren op wat niet mogelijk is, maar de focus leggen op verduurzamingskansen. “Dát is het uitgangspunt om de opgave die voor ons ligt wél te halen”, geeft Adema aan. “In de komende dertig jaar komen alle woningen een keer aan de beurt voor grootschalige verbetering. Grijp dat moment aan om verduurzaming rendabel te maken. Daarom pleiten wij voor het uitvoeren van een nieuw onderzoek, waarin de natuurlijke momenten in de komende dertig jaar gebruikt worden als versnelling van de verduurzaming van de Nederlandse koopwoningvoorraad.”